TadeuszFantom - 2018-08-08, 17:15 Temat postu: Kalendarium nowożytnej twierdzy Głogów Na FaceBooku był taki temat publikowany więc tutaj też warto wrzucić syntetyczny wykaz dat związanych z twierdzą Głogów w jej nowożytnym okresie. Nowożytna twierdza Głogów Początki twierdzy Od końca XIII w. Głogów był ufortyfikowany murem obronnym posiadającym 17 baszt i 9 wież od zewnątrz otoczonych suchą fosą. W końcu XIV w. wybudowano artyleryjską basteję murowaną tzw. Wighaus a w początkach XV w. dotychczasowy pas murów wzmocniono drugim, który posiadał 14 bastei. Pod koniec XV w. fortyfikacje Głogowa wzbogaciły się o trzy bastiony ziemne. Do XVII wieku nie były prowadzone większe prace fortyfikacyjne aż do 1620 r. Wówczas trwała wojna trzydziestoletnia (od 23 maja 1618 do 24 października 1648). Poniżej krótka chronologia powstania głogowskiej twierdzy nowożytnej: -1620-1627 budowa tymczasowych szańców, reduty serbowskiej oraz naprawa dotychczasowych umocnień -13 maja 1630 r. cesarz austriacki Ferdynand II wydał listowny rozkaz dotyczący budowy nowych fortyfikacji. Gubernatorem Głogowa był w tym czasie hrabia Muntecucoli, który zlecił dwóm inżynierom – Marienbergowi i Gründlerowi wykonanie projektu twierdzy. Podczas budowy twierdzy zburzono rozlegle przedmieścia, ograniczając obszar miasta do średniowiecznych granic, wytyczonych murami miejskimi. W wyniku tego zniszczono 369 domów, 3 kościoły, 4 szpitale i szereg zagród, ogrodów. Przed powstaniem fortyfikacji miasto liczyło ok. 20.000 mieszkańców, po ich budowie zaledwie 7.000. -1630 - 1631 budowa obwałowań ziemnych, nowej fosy, obudowa bramy brzostowskiej i szpitalnej. -1632 - zdobycie twierdzy przez oddziały protestanckie Sasów i Szwedów, splądrowanie miasta przez zdobywców. Do roku 1642 twierdza była pod różnymi zarządami. -1639 - na zachód od Głogowa Szwedzi tworzą system umocnień ziemnych w Bytomiu Odrzańskim, Siedlisku, Stanach, Czerwonaku, Zwierzyńcu, który był użytkowany do roku 1650, do zakończenia wojny trzydziestoletniej i opuszczenia tych umocnień przez wojska szwedzkie -1642 - zdobycie twierdzy przez wojska szwedzkie, panowanie Szwedów w twierdzy do roku 1650 -24.10.1648 - pokój westfalski, zakończenie wojny trzydziestoletniej -15.08.1650 - Głogów na powrót jest twierdzą austriacką. Rozpoczęcie rozbudowy twierdzy. -1652-1657 - odbudowa zamku -1657 - budowa bastionu Leopold -1662 - ukończono budowę bastionu Dominikańskiego -1666 - wzmocnienie kurtyny między bastionami Lew i Sebastian -1667 - budowa w rynku domu dla komendanta twierdzy -1669 - budowa szańców na wyspie kolegiackiej -1671 - zawalenie się bramy polskiej, nigdy jej nie odbudowano -1675 - 1679 - budowa bastionów Michała i Wilcze Doły, -1678 - 1690 - budowa bastionu Krzyżowego -1680 - zmiana miejsca bramy Brzostowskiej -1681 - przebudowa furty przy ulicy Bożego Ciała na Bramę Wrocławską -1698 - zakończenie budowy bastionów głównego rdzenia twierdzy -1704 - 1720 - budowa bastionu nadodrzańskiego zastępującego bastiony Odlewników i Młyński -1720 - 1740 przebudowa bastionu Krzyżowego i zmiana nazwy na bastion Fryderyk -1735 - przebudowa umocnień ziemnych przed Bramą Wrocławska Takie były początki powstania twierdzy nowożytnej w Głogowie w okresie przynależności jej do Cesarstwa Austriackiego. Dalszy rozwój fortyfikacji nastąpił w czasach gdy Głogów stał się miastem pruskim, ale to już inna historia. źródła: -Wiesław Maciuszczak "Twierdza Głogów - Garnizon i Ludzie 1630 - 2009" -Grzegorz Podruczny "Militarna rola rzeki Odry w okresie nowożytnym, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka między Głogowem a..." -Wojciech Eckert "FORTYFIKACJE OSI ODRY. O POTRZEBIE BADAŃ, DOKUMENTACJI I ANALIZY" -Krzysztof Motyl "Nowożytne umocnienia szwedzkie w rejonie Siedliska" TadeuszFantom - 2018-08-08, 17:17 Twierdza jako austriacka została zdobyta przez wojska pruskie śmiałym szturmem w nocy z 8 na 9 marca 1741 roku. Była pierwszą śląską twierdzą zdobytą przez króla Fryderyka II Wielkiego. Inwentaryzacja umocnień sporządzona przez Corneliusa Walravego stała się podstawą do jej przebudowy i sporządzania planów rozbudowy fortyfikacji. Do tej pory dzieła obronne składały się z muru średniowiecznego otoczonego 6 bastionami regularnymi oraz 5 bastionów mocno zniekształconych. 6 bastionów posiadało nadszańce. Był też 1 rawelin przez który prowadziła droga z bramy brzostowskiej. Rozpoczęły się szybkie prace prowizorycznego wzmocnienia fortyfikacji przez ich opalisadowanie. Następnie stworzono plany jej rozbudowy stworzone po kolei przez: -Walrave -ppłk. Foris -mjr. Unfried Ostatecznie plan Unfrieda z drobnymi zmianami był realizowany pod ścisłym nadzorem Walravego by od 24 maja 1742r. głównym projektantem został Walrave i jego projekt był realizowany. Poniżej chronologiczny wykaz pierwszej rozbudowy pruskiej: -1741 - 1742 - wykonanie przekopu który spowodował, że Odra popłynęła pierwotnym korytem (obecnym) a nie tym co obecnie stanowi koryto Starej Odry -1742 - budowa ziemnego umocnienia szaniec Gwiazda "Stern" -1742 - 1748 wzmocnienie płaszczem ceglanym bastionu zamkowego oraz kurtyny od bastionu Zamkowego do Dominikańskiego -1742 - 1743 budowa zewnętrznego pasma umocnień w postaci rawelinów przed każdą lądową kurtyną oraz lunet przed każdym lądowym bastionem. -1745 - 1747 przebudowa lunet na obszerne słoniczoła (kontrgardy). -1747 - 1749 przebudowa szańca Gwiazda (Stern), powstanie w nim kazamat, odzienie murowane umocnień, magazyn prochu oraz kanał odwadniający. Dawny szaniec zaczęto nazywać fortem Gwiazda (Stern). 1748 - budowa nowego kanału Odry -1748 - 1751 w obrębie drogi krytej przebiegającej między rdzeniem głównym twierdzy a dziełami zewnętrznymi wybudowano 48 blokhausów oraz w trzech rawelinach magazyny prochu na 600 cetnarów prochu każdy (cetnar pruski = 51,45 kg). -1750-1752 - prace związane z regulacją Odry, zmianą koryta głównego, wzmocnieniem brzegów rzeki. -1751 - 1752 budowa korytarzy kontrminerskich oraz budowa kolejnych magazynów prochu między rdzeniem twierdzy a szańcem Gwiazda (Stern). -1753 - budowa nowej komendantury twierdzy -1754 - budowa reduty wodnej na Ostrowie Tumskim w jej zachodniej części -do 1756 - zniwelowano Wzgórze Szubieniczne, ziemia z niego posłużyła do budowy obwałowań twierdzy -1770 - budowa wozowni, magazynu pontonów oraz artyleryjskiego w południowej części Ostrowa Tumskiego -1774 - budowa koszar przy bastionie Karola -1775 - Powstanie przy bramie wrocławskiej rogatki Hormburg oraz odwachu Torwache -1775 - 1776 - budowa prochowni i magazynów żywności w rawelinach -1775 - 1777 - podwyższenie odzienia murowanego fosy -1776 - 1777 - powstanie skazamatowanych koszar "czerwonych" i "białych". -1784 - wybudowano 2 magazyny prochu przed bramą pruską -1781 - 1784 - drobne prace modernizacyjne głównie na Ostrowie Tumskim, polegające na rozbudowie i przebudowie istniejących fortyfikacji. W okresie tym też planowano modernizację chodników kontrminowych lecz brak danych na temat ich przebudowy oraz czy przebudowa ta w ogóle miała miejsce. Do XIX wieku nie było prowadzonych poważniejszych prac źródła: -Wiesław Maciuszczak "Twierdza Głogów - Garnizon i Ludzie 1630 - 2009" -Grzegorz Podruczny "Król i Jego Twierdze - Fryderyk Wielki i Pruskie Fortyfikacje Stałe w Latach 1740 - 1786" -Encyklopedia Ziemi Głogowskiej Nr. 4 TadeuszFantom - 2018-08-08, 17:21 Twierdza Głogów w okresie XIX wieku Kontynuacja syntetycznej historii Twierdzy Głogów. Ostatni omawiany okres dotyczył wieku XVIII. Czas na opis zmian w fortyfikacjach w wieku XIX. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku w umocnieniach nie było większych zmian, inwestycje skoncentrowały się na infrastrukturze twierdzy i tak: -1784 budowa dwóch magazynów prochu na terenach zachodnich od Bramy Pruskiej -1787 prace remontowe i modernizacyjne przy niektórych chodnikach kontrminowych -1802 - 1803 - wybudowano dwie szopy dla taboru artyleryjskiego na Ostrowie Tumskim -1806 od 7 listopada do 2 grudnia oblężenie twierdzy przez wojska francuskie zakończone podpisaniem kapitulacji twierdzy w Brzostowie, w budynku nr. 64. -1807 - 1813 - inwentaryzacja twierdzy przez Francuzów, naprawy umocnień, umocnienie skarp i nasypów. Postawienie palisady w fosach, budowa budynków gospodarczych na paszę oraz hodowlę zwierząt. (1812 - podwyższenie wału głównego, 1813 - rozbudowa umocnień przyczółku mostowego na Starej Odrze oraz naprawa umocnień na Ostrowie Tumskim po powodzi). -1814 - budowa nowego magazynu prochu na resztkach zawalonej Bramy Pruskiej, zewnętrzne dwa magazyny prochu uległy zniszczeniu w 1806r. -1818 - przejęcie i przebudowa sekularyzowanych w roku 1810 klasztorów: Klarysek na koszary Michaelisa (Michała) Franciszkanów na arsenał -1818 - na wzgórzu szubienicznym wzniesiono magazyn prochu -1825 - 1828 - budowa fortyfikacji "Brückenkopf” (tłum. przyczółek mostowy), umocnienia typu kleszczowego -1825 - 1828 - budowa Ober Redoute, dzieła fortyfikacyjnego we wschodniej części Ostrowa Tumskiego, posiadającego umocnienia ziemne, miejscami odzienie murowane, otoczony mokrą fosą. -1829 - 1830 - budowa magazynów prochu w nasypach bastionów: Zamkowego, Sebastiana, Anielskiego. -1830 - przebudowa szańca Gwiazdy (Sternschanze) na fort Gwiazda (Fort Stern), poligonalny fort z kolistym placem broni z kazamatami pod obwałowaniem -1834 - 1835 - w miejscu wcześniejszej prochowni na wzgórzu szubienicznym wybudowano Szaniec Szubieniczny (Galgenschanze), dzieło forteczne jedno wałowe w kształcie pięciokąta (obecnie rejon pl. 1000-lecia) -1835 - rozpoczęcie przebudowy wału głównego twierdzy (zmiana profili dzieł obronnych, poprawianiu podjazdów, wykonywaniu w każdej kurtynie potern prowadzących do fosy, w tym obie aktualnie istniejące poterny - pod sądem i druga we wschodniej części fosy w pobliżu targowiska, naprawie chodników przeciwminowych, budowa kwadratowych śródszańców na dziedzińcach rawelinów. Na drodze krytej zbudowano kilka murowanych redit). Przebudowa trwała z przerwami do 1852r. -1838 - budowa stajni artyleryjskich na północ od Kolegiaty -1838 - zburzono starą Bramę Pruską i na jej miejscu wzniesiono nową -1839 - przebudowa rawelinów zakończona w roku 1852 -1843 - początek pertraktacji władz lokalnych z ministrem wojny na temat zniesienia ograniczeń wynikających z utrzymywania dzieł fortyfikacyjnych -1843 - 1848 - odbudowa po pożarze z roku 1840 koszar Michaelisa (Michała) -1844 - początek budowy połączenia kolejowego w kierunku zachodnim, zakończone oddaniem pierwszej linii do Żagania w roku 1846 (stacja kolejowa była wówczas w rejonie końcowym obecnej ulicy Elektrycznej a dawnej ulicy Wiązów (Ruster strasse) -1845 - budowa nowej piekarni wojskowej (obecnie lokal przy targowisku) -1845 - budowa koszar artyleryjskich na północ od Kolegiaty -1847 - budowa Szańca Brzostowskiego (Brostauerschanze) dzieło forteczne jedno wałowe w kształcie pięciokąta (rejon obecnych ulic: Jerności Robotniczej, Głowackiego, Grunwaldzkiej) -1853 - początek budowy linii kolejowej do Leszna, oddanej 30 grudnia 1857r ale tylko do Grodźca Małego, dalej już do Głogowa pasażerowie dojeżdżali dorożkami, dopiero po budowie mostu kolejowego linia ta dochodziła do Głogowa od dnia 18 maja 1858r. W roku 1857 wybudowano nową stację kolejową w rejonie obecnego peronu drugiego, na wschód od byłego budynku Polskich Linii Kolejowych (z fundamentu dworca zrobiono klomb). -1854 - przebudowa kościoła jezuickiego, Dominikanów na magazyny wojskowe -1857 - 1860 - Budowa dzieł fortecznych: Luneta Jeziora Pałacowego (Zamkowego) - Lunette am Schloss See - znajdujący się między Głogowej a obecnym Grodźcem Małym, wioska ta została przeniesiona z tego względu na północ Redutę artyleryjską typu Malakoff (Turm Reduit), na zachód od Kolegiaty, w części zachodniej Ostrowa Tumskiego -1858 - przy moście kolejowym na Starej Odrze wybudowano tradytor kolejowy Blockhaus Schanze na północnym brzegu -1866 - początek budowy Fortu Wiązów (Wiązowego), ziemne dzieło obronne w formie lunety, z czterema skazamatowanymi trawersami na wałach oraz dwoma murowanymi schronami na dziedzińcu. Nigdy w pełni nie zostało ukończone. -1866 - w ramach przebudowy mobilizacyjnej przed wojną z Austrią wzniesiono na wale głównym liczne skazamatowane trawersy mieszczące instalacje służące fabrykacji amunicji (napełnianie nabojów, składy pocisków i zapalników), w tym znaną do dzisiaj kazamatę - prochownię w fosie (pod mostkiem) gdzie również został przebudowany początkowy odcinek tunelu kontrminerskiego który w celu ominięcia tej kazamaty musiał okalać ją. W tym czasie też powstały blockhausy ognia bocznego spełniające rolę kaponiery w celu osłony drogi krytej, dwie z nich zachowały się do obecnego czasu, na jednej wybudowano cerkiew. Ostatecznie przebudowy te trwały aż do roku 1871. -od 16 czerwca do 23 sierpnia 1866 - Wojna prusko-austriacka -1 stycznia 1869 - przekazanie przez miasto starych magazynów przy klasztorze Dominikanów dla obrony terytorialnej (landwery) -od 19 lipca 1870 do 10 maja 1871 - wojna francusko-pruska -1871 - 1874 - powstanie linii kolejowych do Zielonej Góry (1871) oraz Wrocławia przez Rudną Gwizdanów (1874) -1871 - budowa tradytora kolejowego - dwukondygnacyjnej strażnicy z murem Carnota i bramą kolejową przy linii kolejowej do Wrocławia przy Forcie Gwiazda -3 marca 1871 - zerwanie Bramy Odrzańskiej -1871 - rozpoczęcie likwidacji bastionów Karl, Michael, Wolfsgruben w trakcie budowy linii kolejowej do Rudnej Gwizdanów -1872 - budowa Bramy Dworcowej przy dawnym klasztorze Dominikanów (Banchofs Thor) -30 maja 1873 - decyzja o rozszerzeniu granic miasta przez połączenie Fortu Gwiazda (Fort Stern) z rdzeniem głównym twierdzy -1875-79 zlikwidowano trzy wschodnie bastiony, a nowy wał poprowadzono linią prostą między Bastionem Anielskim a Fortem Gwiazda. W wał wbudowano skazamatowane trawersy. Ta długa na ponad 400 metrów kurtyna chroniona była ogniem z nowej baterii flankującej Fortu Gwiazda, a także kolejnej baterii, ulokowanej w niewielkim załomie pośrodku kurtyny. -11 grudnia 1876 - oddano do użytku nową czteroprzelotową Bramę Wrocławską, z kazamatami po jej obu stronach -1878 - rozpoczęcie budowy szpitala garnizonowego (Sternlazarett) -1880 - założenie fortecznego systemu telegraficznego -12 kwietnia 1881 - zburzenie starej Bramy Wrocławskiej -1881 - przebudowa Fortu Wiązów (Wiązowego) którego nigdy nie dokończono -6 lipca 1885 - otwarcie nowej komendantury przy Langestr 1 -1886 - zdecydowano o redukcji funkcji twierdzy głogowskiej. Skutkowało to likwidacją fortu szubienicznego oraz rawelinu i narożnika Dominikańskiego. Budowa magazynu amunicji na Górkowie. -1895 - 1897 - budowa nowych koszar na Żarkowie oraz kosza na Ostrowie Tumskim na południe od Kolegiaty -5 stycznia 1901 - oddanie do użytku nowego aresztu wojskowego w pobliżu Kolegiaty -22 marca 1903 cesarz Prus Wilhelm II wydał rozkaz likwidacji obwarowań miejskich (z wyjątkiem Fortu Gwiazda) oraz Szańca Brzostowskiego -30 kwietnia 1902 - umowa o zniesieniu fortyfikacji miejskich. źródła: -Wiesław Maciuszczak, Twierdza Głogów Garnizon i Ludzie 1630 - 2009 -Grzegorz Podruczny, Król i jego twierdze. Fryderyk Wielki i pruskie fortyfikacje stałe w latach 1740-1786 -Grzegorz Podruczny, Militarna rola rzeki Odry w okresie nowożytnym, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka między Głogowem a Wrocławiem -Krzysztof Motyl, Zasoby Architektury Obronnej W Gw Głogowie, Stan zachowania i propozycje zagospodarowania -Julius Blaschke, Geschichte der Stadt Glogau Und des Glogauer Landes - Ferdinand Minsberg, Erläuterungen über die Festung Glogau, Politische Archiv des Auswärtigen Amt -tablice poglądowe z kazamaty w głogowskiej fosie -Głogowskie Forum Historyczne, http://www.gfh.glogow.pl/ -portal "Pod Semaforem", http://www.pod-semaforkiem.aplus.pl/ demiane - 2018-08-09, 12:56 Dobra robota Tadek Chętnie będę korzystał z tego kalendarium TadeuszFantom - 2018-08-09, 20:01 Zdjęcia też wgrałem na google+ lecz kolejność mi tak wymieszało, że straciłem ochotę na ich ustawianie i opisywanie, link podaję: https://photos.app.goo.gl/gmtqZCErdvSTN42C6 No i zapomniałem o jednej bardzo ważnej informacji, nie podałem źródeł głównych z których korzystałem. źródła: -Wiesław Maciuszczak "Twierdza Głogów - Garnizon i Ludzie 1630 - 2009" -Grzegorz Podruczny "Król i Jego Twierdze - Fryderyk Wielki i Pruskie Fortyfikacje Stałe w Latach 1740 - 1786" -Wojciech Eckert "FORTYFIKACJE OSI ODRY. O POTRZEBIE BADAŃ, DOKUMENTACJI I ANALIZY" -Grzegorz Podruczny, "Militarna rola rzeki Odry w okresie nowożytnym, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka między Głogowem a Wrocławiem" -Krzysztof Motyl, "Zasoby architektury obronnej w Głogowie. Stan zachowania i propozycje zagospodarowania" -Julius Blaschke, "Geschichte der Stadt Glogau Und des Glogauer Landes" - Ferdinand Minsberg, "Erläuterungen über die Festung Glogau, Politische Archiv des Auswärtigen Amt" -tablice poglądowe z kazamaty w głogowskiej fosie -Głogowskie Forum Historyczne, http://www.gfh.glogow.pl/ -portal "Pod Semaforem", http://www.pod-semaforkiem.aplus.pl/ -Krzysztof Motyl "Nowożytne umocnienia szwedzkie w rejonie Siedliska" -Encyklopedia Ziemi Głogowskiej Nr. 4 |
||||||
