[TadeuszFantom]

22 sierpnia 2018 roku wraz z Maćkiem przeprowadziliśmy mały rekonesans związany z obiektami zabytkowymi w pobliżu rzeki Odry. Oprócz tego zostały przeprowadzone pomiary wysokości bezwzględnych nad poziomem morza wież: ratuszowej i kolegiackiej, wyniki obliczeniowe za niedługo będą publikowane. Innym ważnym elementem było przeprowadzenie analizy zabudowy fortyfikacyjnej w pobliżu zamku, znajdującego się przy torach kolejowych i określanego jako wartownia z roku 1925.

1) Mur w rejonie zamku, okalający od zachodu dawne ogrody zamkowe.
Brak danych na temat datowania i przeznaczenia.
W ogrodzeniu tym są otwory glifowane mające charakter strzelnicy lecz nie bardzo pasujące do ogólnych zasad obronnych. Bastion zamkowy ograniczał całkowicie pole ostrzału, dodatkowo był jeszcze niżej położony rawelin zamkowy, a sam mur ogrodzenia zamkowego jest stosunkowo cieki, nie gwarantujący bezpieczeństwa strzelcowi. Ot taka zagadka. Moje przypuszczenie to stworzono ogrodzenie w manierze mającej udawać obronny charakter muru okalającego ogród w celu podkreślenia obronnego przeznaczenia siedziby mającej już postać pałacową. Ale to tylko przypuszczenie, może ktoś ma dostęp do informacji na temat tego elementu naszej architektury.






2) Budynek Dyrekcji - EnergiaPro Koncern Energetyczny SA pięknie obrośnięty pnączami.


3) Rejon bastionu zamkowego

Ogólny widok z drugiej strony rzeki na pozostałości murowane odzienia bastionu zamkowego, po przebudowie w okresie około 1870 roku.


Widok na odzienie murowane bastionu zamkowego w rejonie zakładu energetycznego. Okres około 1870 roku.


Ogólny widok na odzienie ceglane bastionu zamkowego w rejonie obiektu określanego jako "wartownia z roku 1925". W tym miejscu też w okresie po 1870 roku do czasów po I Wojnie Światowej był schron artyleryjski ognia flankującego (baterii flankującej). Ciekawe czy ten prostokątny otwór nie jest pozostałością po strzelnicy artyleryjskiej?


4) Widok z wartowni na rejon torowis biegnących pod jezdnią ulicy Nabrzeżnej. Zdjęcie wstawione ze względu, że nie często jest okazja podziwiać ten element architektury z tego miejsca.

[TadeuszFantom]

Ciąg dalszy opisu wędrówki z dnia 22 sierpnia 2018 roku.

Obiekt określany jako: Wartownia z roku 1925. Tutaj opis będzie dość szczegółowy bo do tej pory zdjęcia jego na naszym forum nie były publikowane.
Widok z góry od strony ul. Nabrzeżnej w pobliżu zamku.



Opis z gminnej ewidencji zabytków ze strony Systemu Informacji Terenowej - Głogów:

Cytat:

Nr ewidencyjny: 089B Nazwa obiektu: Umocnienia obronne i fortyfikacje Twierdzy Głogów - wartownia Czas powstania obiektu: 1925 Adres obiektu: Nadbrzeżna Przeznaczenie pierwotne: Wartownia Użytkowanie obecne: Ruina Krótki opis obiektu: Niewielki schron bojowy, murowany z cegły i otynkowany, przeznaczony do obrony linii kolejowej. Obiekt ten składa się z następujących pomieszczeń: l. Pomieszczenia obserwacyjno-bojowego z dwoma otworami strzelniczymi. 2. Śluzy wejściowej prowadzącej do niżej położonego pomieszczenia. 3. Pomieszczenia głównego z małym schowkiem pod schodami, otworem wentylacyjnym i betonowymi podstawkami dla urządzeń technicznych. Przeznaczeniem tego obiektu była ochrona linii kolejowej, elektrowni miejskiej, a także wiaduktu i mostu drogowego. Historia obiektu: Po zakończeniu I wojny światowej dowództwo niemieckie rozpoczęło studia nad zabezpieczeniem granicy z Polską.Zapadła wówczas, sprzeczna z postanowieniami Traktatu Wersalskiego, decyzja o umocnieniu wybranych obszarów. Już na początku lat dwudziestych na zlecenie naczelnego dowództwa przystąpiono do projektowania nowego typu schronów bojowych. Poszczególne jednostki Inspekcji Saperów i Fortyfikacji podjęły prace badawcze nad wydzielonymi obszarami. Należały do nich okolice Kostrzynia, Królewca, Giżycka i Głogowa. Poszczególne sztaby twierdz rozpoczęły budowę fortyfikacji. W l925 r. sztab wojskowy w Głogowie otrzymał plany pozycji i instrukcje budowlane nowych schronów bojowych. W tym samym roku w bardzo szybkim tempie ruszyły prace budowlane prowadzone przez jednostki saperów fortyfikacyjnych garnizonu głogowskiego. Wykonano szesnaście obiektów, z których osiem wybudowano na prawym brzegu Odry, a pozostałe na lewym. Były to konstrukcje mieszane: betonowo-ceglane. Obiekty położone na prawym brzegu zostały usytuowane zaledwie ll km od granicy z Polską i tworzyły przyczółek o charakterze zaczepnym. Miały one osłaniać przedpole miasta, a także ewentualną koncentrację własnych wojsk. Obiekty te zostały rozmieszczone na łuku utworzonym przez miejscowości: Wyszanów, Gola, Stare Drzewce. W rejonie tym wybudowano również szereg umocnień polowych w postaci rowów przeciwczołgowych, okopów, opierając się na umocnieniach z okresu I wojny światowej. Mimo, że prace fortyfikacyjne były prowadzone w tajemnicy, zostały one zlokalizowane przez wrocławską agenturę alianckiej Międzysojuszniczej Komisji Kontroli. Pod koniec l926 r. sprawa została przekazana do siedziby głównej Komisji. Po rozwiązaniu Komisji, w styczniu l927 r., sprawę przejęła Konferencja Ambasadorów. Na skutek nowego porozumienia, z lutego l927 r., Niemcy zostali zmuszeni do zniszczenia 34 obiektów, w tym ośmiu z rejonu Głogowa. Na terenie miasta pozostało osiem obiektów fortyfikacyjnych. Były to niewielkie schrony bojowe, których głównym celem była ochrona linii kolejowej, mostów na Odrze. Do obecnych czasów zachowała się jedynie wartownia, znajdująca się przy linii kolejowej Głogów- Wrocław, nad Odrą, przy Zamku Książąt Głogowskich. Krzysztof Motyl Zmiana bryły zewnętrznej (zniszczenia, przebudowa, remonty itp.): Obiekt zachował się w formie pierwotnej. Niszczeje na skutek działań atmosferycznych (odpadanie tynków), oraz łatwego dostępu do obiektu osób niepożądanych. Uwagi różne: Przemyślany sposób zagospodarowania głogowskich umocnień obronnych proponuje Towarzystwo Miłośników Fortyfikacji - Oddział Zielonogórski w opracowaniu - "Propozycje adaptacji reliktów głogowskich fortyfikacji". W planie miejscowym Śródmiejskich Terenów Nadodrzańskich obiekt zlokalizowany jest na terenie oznaczonym symbolem 38 U,A. 38. Dla terenu oznaczonego na rysunku planu symbolem 38 U,A ustala się: 1) Przeznaczenie terenu na cele usług i administracji. 2) Na terenie znajdują się obiekty o wartościach kulturowych, wszelkie działania polegające na rozbudowie, przebudowie i modernizacji uzgodnić z W.K.Z. (budynek biurowy i magazynowy ZE, teren po cmentarzu żydowskim, schron i wartownia). Bibliografia: 1. Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji - Oddział Zielonogórski - "Propozycje adaptacji reliktów głogowskich fortyfikacji" - poz. 1.0/12 2. J.Miniewicz, B.Perzyk - " Międzyrzecki Rejon Umocniony" -Warszawa l993; 3. T.Rawski - "Niemieckie umocnienia na ziemiach polskich l9l9-l945" - Studia i materiały do historii wojskowości. T.XII, cz.l Warszawa l966 4. M.Rogalski, M.Zaborowski - "Fortyfikacja wczoraj i dziś" - Warszawa l978 5. Krzysztof Motyl - Twierdza Głogów - wartownia z 1925 r - Encyklopedia Ziemi Głogowskiej - zeszyt 17 Źródła ikonograficzne: 1. Mapy terenów PKP 2. Ikonografia ze zbiorów Rafaela Rokaszewicza Opracowanie karty ewidencyjnej: tekst: Leszek Nowicki, Krzysztof Motyl, Bogdan Samorek zdjęcia: Rafael Rokaszewicz, Bogdan Samorek plany i rysunki: Krzysztof Motyl, Bogdan Samorek opracowanie strony internetowej: Leszek Nowicki Miejsce przechowywania negatywów: Wydział Gospodarki Przestrzennej i Architektury Dział Gospodarki Przestrzennej Urzędu Miejskiego w Głogowie Data założenia karty: 18 października 2004

Wejście do wartowni, po prawej stroni oraz do dolnej kondygnacji obiektu po lewej stronie.


Wejście do jednoosobowego schronu z dwiema szczelinami obserwacyjnymi (strzelniczymi). Z prawej strony.


Po lewej stronie wchodzi się na schody prowadzące do dolnej kondygnacji obiektu.


Widok na szczelinę z rejonu wejścia.


Jednoosobowy schron posiada dwie szczeliny, jedna skierowana na południe, druga w kierunku zachodnim.


Strop typu Kleina (szyny lub dwuteowniki stalowe wypełnione cegłami, prawdopodobnie bez zbrojenia stalowego).


Ogólny widok na górną część wejścia do dolnej kondygnacji.


Jak widać zejściówka do dolnej kondygnacji ma bardzo dobrze wykonane sklepienie ceglane, widać ślady po bieleniu jej powierzchni wapnem.


Sklepienie zejściówki widziane z dolnego przedsionka dolnej kondygnacji.


Wejście do pomieszczenia dolnego, na wprost widoczna pozostalość rury z łączeniem kołnierzowym, powyżej po prawej stronie też wystają rury, a właściwie ich kawałki, bo na nich stoją też butelki ale nie z czasów historycznych tylko całkiem współczesne.

Jak widać w posadzce jest kwadratowy otwór studzienki odpływowej.


Jakiś fundament pod urządzenie, być może związane z pompowaniem wody (pompa).


Widok na niszę w ścianie.



Widok na Elementy rur, z posadzki - grubej oraz cieńszej z mocowaniem kołnierzowym w narożniku.


Gruba rura jest wpuszczona dość głęboko, widać wyraźnie lustro wody w jej wnętrzu. Lustro wody jest na głębokości około ponad 4 metrów.

[TadeuszFantom]

ciąg dalszy opisu wartowni 1925

Strop w postaci sklepienia odcinkowego tzw. kapa pruska, nie ma dużej wytrzymałości i nie stosuje się w praktyce jako sklepienia schronów.


Na zewnątrz w rejonie opisywanej wartowni, w odzieniu ceglanym bastionu zamkowego jest zamurowany otwór prostokątny z wystającą rurą. Wygląda to na odpływ wody. Przypuszczalnie może służyć do odpływu wody z dolnej kondygnacji obiektu gdzie w podłodze jest otwór kwadratowy w postaci studzienki odpływowej.



Idąc brzegiem Odry w kierunku "Neptuna" są pozostałości przeciwstraży Michaelisa stan z okresu około 1870 roku, czyli przebudowy twierdzy w związku z uruchomieniem linii kolejowej do Wrocławia. Dolną część chyba w późniejszym czasie wzmocniono jak widać betonową podporą - widocznie woda podmyła.


Dalsza część przeciwstraży Michaelisa jest już bardziej znana, prowadzi wprost do "kaponiery" Michaelisa. Co ciekawe w górnej części wmurowany jest hak ale bardzo nietypowo.


Widok na tradytor kolejowy przy forcie Stern, odrestaurowano fasadę od strony torów.
Opis z gminnej ewidencji zabytków _ze strony Systemu Informacji Terenowej - Głogów:


Widok tradutora a właściwie muru Carnota po remoncie.


Widok ogólny na mur Carnota i w głębi tradytor kolejowy. Jak widać pięknie odbudowano fasadę, oby graficiarze oszczędzili ten obiekt


Po drugiej stronie torów widoczne są zamurowane wejścia:
-po lewej stronie do poterny prowadzącej w kierunku fortu Stern
-po prawej stronie - strzelnice dawnej wartowni przy poternie


W pobliżu ogrodzenia bazy PKS - Interntrans jest drugi koniec poterny, zasypany ziemią i śmieciami.



Widok do wnętrza poterny.


A to już fort Stern i replika płyty epitafium pochowanego w nasypie fortu gubernatora Głogowa z czasów napoleońskich Rheinwalda.


W nasypie fortu pocohwany został w roku 1810 francuski gubernator Glogowa Rheinwalda z okresu wojen napoleońskich, w ścianie zaś kazamat umieszczona jest płyta nagrobna, obecnie zastąpiona wierną repliką ponieważ oryginalna była bardzo mocno zniszczona i zaostała zabezpieczona w lepszych warunkach.



Cały album fotograficzny z dużo większą ilością zdjęć dostępny pod linkiem:
https://photos.app.goo.gl/kuQHnpyVi8Zxi9PJ8